GENİŞ ZAMANIN HİKAYESİ

Geniş zamanın hikayesinin kişilere göre çekimi şöyledir:

ben

Giderdim
Gitmezdim
Gider miydim?

sen

Giderdin
Gitmezdin
Gider miydin?

o

Giderdi
Gitmezdi
Gider miydi?

biz

Giderdik
Gitmezdik
Gider miydik?

siz

Giderdiniz
Gitmezdiniz
Gider miydiniz?

onlar

Giderlerdi
Gitmezlerdi
Giderler miydi?

Ø Her akşam müzik dinlerdim, ama kitap okumazdım.
Ø Babam hafta sonları balığa çıkmaya bayılırdı.
Ø Seni yardıma çağırsaydım gelmez miydin?
Ø Dedesinin parası olmasaydı bu villayı almazdı.
Ø Kölelikten insanlığa, esaretten hürriyete geçmek isterlerdi.

Geniş zamanın hikayesinin başlıca iki işlevi vardır. Bunlar:

1. Geçmişte sık yapılan ve alışkanlık haline gelen durumlar anlatılmak için kullanılır.
Ø Lisedeyken renkli tokalar takmayı çok severdim.
Ø Eskiden her akşam kitap okurdum.
Ø Önceden matematik derslerini hiç aksatmazdım.
Ø O dağ gibi adam önceden hiç sigara içmezdi.
Ø Mahallenin bakkalı her gün çocuklara şeker dağıtırdı.

2. Dilek kipinin hikayesiyle kullanıldığında işin gerçekleşmediği anlatılır. olumsuzunda ise durum böyle değildir.
Ø Bana yardım etseydin ödevlerimi bitirirdim.
Ø Çok çalışmasaydı başarılı olmazdı.
Ø Parası olmasaydı tatile gitmezdi.
Ø Düzenli olarak spor yapsaydı hastalanmazdı.
Ø Çok kitap okumuş olsaydın konuşmanı düzeltirdin.

Geniş zamanın hikayesiyle ilgili bazı örnekler:

Ø Düşündüğün zaman bir arslan temkiniyle ağır ve sakin duruşunda, kızdığın zamanki azim ve şiddetin anlaşılmazdı.
(Ahmet Hikmet MÜFTÜOĞLU – Üzümcü)
Ø -Balığı sever misiniz?
-Babam ölmeden evvel her hafta çıkardık.
(Ahmet Hamdi TANPINAR - Huzur)
Ø Kendisiyle her şeyden konuşulabilirdi. Bir fikri tartışarak kütüphanesinin önünde sabahladığımız geceler olurdu. Bizden hiç sıkılmazdı.
Her gece “soysuz kadın,nankör kadın!” diye bağırmaz mıydı?
(Ahmet Hikmet MÜFTÜOĞLU – Çağlayanlar)
Ø Fakat sabahları böyle bir adeti olmadığı için arzusunu gayri tabii bularak vazgeçip otururdu. Şinasiyi görebileceği saate kadar Darülelhan’da sıkıntılı anlar geçirirdi.
-Eskiden böyle söylemezdin.
- Eskiden yalnız hissederdim,fakat ne istediğimi bilmezdim.
(Peyami SAFA – Fatih Harbiye)
Ø Bütün anlamıyla yüreğim ağzıma gelirdi.etrafımda her şey ve herkes, bana henüz keşfettiğim cevheri baldan tatlı, sihirli bir dünyanın şirin sembolleri gibi görünürdü.
Yemeğimi o pişirsin, hizmetime o baksın isterdim. Ben yerken, çalışırken veya kahvemi içerken onun ayakta beklemesine dayanamazdım.
Eğer bu köylerde bir dostum olsaydı, belki ona açılarak ondan akıl öğrenmek onunla müşterek bir teşebbüse geçmek kabil olurdu.
(Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU – Yaban)

Aşağıdaki diyaloğu geniş zamanın hikayesi kullanımlarına dikkat ederek dinleyiniz.

KONUŞMA

Çocuk: Anneciğim, bana babamdan bahseder misin?
Anne: Ama baban kendisi hakkında konuşulmasını sevmezdi oğlum.
Çocuk: Doğrusu onun nasıl bir insan olduğunu öğrenmek isterdim.
Anne: Tamam oğlum sen sor ben cevap vereyim.
Çocuk: Babam nelerden hoşlanırdı?
Anne: Her akşam mutlaka kitap okurdu. İnsanların okudukça kendini geliştirebileceğine inanırdı. Her sabah spor yapar, bunu asla aksatmazdı.
Çocuk: Mutlaka yapar mıydı?
Anne: Evet oğlum. Evimizin karşısındaki parka giderdi. O parkın kendisine huzur verdiğini söylerdi.
Çocuk: Peki sigara içer miydi anne?
Anne: Asla yavrum. Aksine yanında sigara içilmesine bile izin vermezdi. Sağlığına çok dikkat ederdi.
Çocuk: Başka neleri severdi anne?
Anne: Boş zamanlarında maket gemi yapardı. Kimsenin onlara dokunmasına izin vermezdi.
Çocuk: Bu gemilerin hepsini o mu yaptı anne?
Anne: Evet. Ama deden olmasaydı baban bu gemileri yapmazdı.
Çocuk: Neden anne?
Çocuk: Deden kaptandı. Baban dedenle her hafta denize açılırdı. Babasından dolayı denizi ve gemileri çok severdi. onun sayesinde gemileri yakından inceleme fırsatı bulmuştu. Yaptığı gemileri herkes çok beğenirdi.
Çocuk: Teyzem babamın ülkesini çok sevdiğini söylemişti.
Anne: Evet oğlum. Her insan gibi vatan sevgisini ruhunda hissederdi. Gerekirse bu vatan için canını seve seve verebileceğini söylerdi.
Çocuk: Peki anneciğim, babam beni de vatanı kadar sever miydi?
Anne: Her baba gibi o da senin üstüne titrerdi. Bir dediğini iki etmezdi. Ondan istediklerini almaya çalışırdı. Baban ailesini çok severdi oğlum. Senden her zaman gururla bahsetmek istediğini söylerdi, fakat ömrü senin doktor olduğunu görmeye yetmedi. Keşke şuan yaşıyor olsaydı.
Çocuk: Keşke anneciğim… Keşke yaşasaydı da onu daha yakından tanıyabilseydim

Aşağıdaki metni geniş zamanın hikayesi kullanımına dikkat ederek okuyunuz.

Kimsenin yapacak işi yoktu. Kadınlar evlerde, ak sakalı erkekler kahvelerde toplanırdı. Bu toplantılarda saatlerce susulurdu. Tek tek değil de bir arada susuşun bir manası var gibiydi. Belki de dünyanın sonu böyle beklenirdi. Ağzını açıp bir söz söyleyebilecek babayiğit zor çıkardı.
Yatsıyla birlikte kasaba o deliksiz karanlığın içinde mezar uykusuna dalardı. Sadece Minas’ın ve Yorgo’nun meyhanelerinden sokağa kahkahalar, şarkılar, gitar ve ud sesleri taşardı. Çok geç vakitlerde sahipsiz sokakların sessizliğini bu naralar, Ermenice ve Rumca şarkılar bozardı.
Başkaları seni sevdiği halde sen kandini sevmezdin. Bu nedenle bu saatlerde sen hep evindeki küçük odanda olurdun. Bu karamsarlığın olmasaydı sen bu küçücük odaya kapanmazdın. Aklındaki bu olumsuz düşünceyi atabilseydin sen de sahipsiz sokakların sessizliğini bozanlardan olurdun. Kahvelerdeki suskun toplantılara sen de katılırdın. Kandini bu kadar değersiz ve yalnız hissetmezdin. İnsanlarla güzel vakit geçirmeye çalışırdın. Bunun için yapacağın tek şey şu küçücük odandan çıkıp insanları arasına katılmak…