Турецкие поговорки

Ahmet almadı, Mehmet te vermedi.
Buldum bilemedim, bildim bulamadım.
Söz bir Allah bir.
Körler sağırlar birbirini ağırlar - Разговор глухого с немым (Слепые и глухие плачуться друг другу)
Gece gözü - kör gözü - Утро вечера мудреней ("ночной глаз - слепой глаз")
İyi dost kara gunde belli olur - "хороший друг познается в черный день" - Друг познается в беде
Körle yatan şaşı kalkar - с кем поведешься, от того и наберешься
Son gülen iyi güler - хорошо смеется тот, кто смеется последним.
Borcun iyisi vermek, derdin iyisi ölmek - долг платежем красен.
Boş gezen boklu örmeyi tez bulur - не ошибается тот, кто ничего не делает.
Her şakada bir gerçeklik var - в каждой шутке есть доля правды.
Akıl para ile satılmaz.- Ум за деньги не продается.
Akil parayla satılmaz. - Ум за деньги не продается.
Az söyle, çok dinle.- Мало говори, много слушай.
Bügünün işini yarına bırakma.- Не откладывай на завтра то, что можешь сделать сегодня.
Vakit nakittir.- Время – деньги.
ne ekersin-onu biçersin - что посеешь,то и пожнешь
Bir taşla iki kuş vurmak - Одним камнем убить двух птиц (= одним выстрелом убить двух зайцев)
Bir elin nesi var, iki elin sesi var.- Один в поле не воин (= одна голова хорошо, а две лучше)
Acele işe şeytan karışır. - В спешное дело дьявол вмешивается.~Поспешишь-людей насмешишь.
Acıkmış kudurmuştan beterdir. - Голодный человек хуже сумасшедшего.
Acınmaktansa haset edilmek evladır. - Лучше пусть завидуют, чем будут жалеть.
Aç kalmak borçlu olmaktan iyidir. - Лучше остаться голодным, чем быть должником.~Лучше без ужина ложиться, чем с долгами вставать.
Adam adamı bir defa (kere) aldatır. - Человек человека один раз обманывает. [Если человек раз уже обманул, второй раз ему не поверят.]
Adamın yüzü değil, özü güzel olsun. - Пусть не лицо человека, а его внутренняя сущность будет красивой.~По одежде встречают, по уму провожают.
Ağaç sevgisi olmayanda evlat sevgisi olmaz. - У того, кто не любит деревья, и к детям любви не будет.
Ağladım başaramadım, güldüm günümü geçirdim. - Заплакал-не справился, засмеялся-день прожил.~Слезами горю не поможешь.
Ağlama ölü için ağla diri için. - Не плачь по покойнику, а плачь по живому. [Человек может оказаться в такой ситуации, что ему будет хуже, чем умершему.]
Ağlamak akçe etmez. - Плачь денег не принесет.~Слезами горю не поможешь.
Ağlamakla yar ele girmez (geçmez). - Слезами любимую/ого не добьешься.
Ağrısız baş yastık istemez. - Здоровая голова подушки не требует.
Akıl olmayınca ne yapsın sakal? - Если нет ума, что борода сделает? [Старость не является признаком мудрости.]
Akıllı babanın akılsız oğlu olur.- У умного отца сын бывает глупым. [Дети умных родителей совсем не обязательно наследуют их ум.]
Akıllı bildiğini söyler, deli söylediğini bilmez. - Умный говорит то,что знает, а дурак не знает,что говорит.
Akıllı düşününceye kadar deli oğlunu everir. - Пока умный думает, и как женить своего сына, дурак своего женит.~Пока умный размышляет, дурак не зевает.
Akıllı tez kocar. - Умный быстро взрослеет (стареет).
Akıllı züğürt kara gün görmez. - Умный бедняк черных дней не увидит.
Akılsız başa devlet konmaz, konsa bile çok durmaz. - На глупую голову счастье не свалится, а если и свалится, то долго не пробудет.
Aldatmak alçaklık, aldanmak ahmaklık. - Обманывать-подлость, обманываться-глупость.
Alın terlemeyince mal kazanılmaz. - Пока лоб не вспотеет, добра не заработаешь.

Загадки

О kimdir, kendi başını kesiyor? (duman)
Sende var, bende var, onda da var. (at)

Турецкие пословицы

evleneceği kadını ve ineğini kendi köyende seç                 жену и корову в своей деревне выбирай
Ateş olmadan erden duman çıkmaz, derler.                       Дыма без огня не бывает, говорят.
Bir insan ancak değerini bilenin yanında kıymmetlidir.        Человек дорог лишь тому, кто знает ему(ей) цену.

Hayırlı evladım var deme, el koynuna girmeyince.             Не говори,мол, хорошие дети есть у меня, пока на поруках детей не останешься.
Vefalı karım var deme, kötü gün görmeyince                     Не говори,мол, верная жена есть у меня, пока "черная полоса" жизни не настанет.
Hayırlı kardeşim var deme, miras bölünmeyince                Не говори,мол, добрый брат(сестра) есть у меня, пока наследство не разделили.

Allah zengine mal verir, fakire çocuk.
Allah seni Sultan Selime vezir yapsın.
Ak köpek, kara köpek, ikisi de köpektir.
Ağır taş yerinden oynamaz.
Rüzgarın önüne durulmaz.
Önüne bakma, sonuna bak.
Oğlun oktur, her evde yoktur.
Kurttan çoban olmaz.
Bir okla iki kuş vurulmaz.
Bir eliyle verir, iki eliyle alır.
Araba ile tavşan avlanmaz.

Adam adama lazım olur. или Insan insana lazım olur.
Akıl para ile satılmaz.
Akıl gibi sermaye olmaz.
Atalar sözü sözlerin özü.
At bulunur meydan bulunmaz.
Can boğazdan gelir.
Evvela düşün sonra söyle. Gönülün yazı var, kışı var.
Göz görür gönül sever.
Her gün bir olmaz.
Horozsuz köyde sabah olmaz.
Iyi insan çok yaşamaz.
Mal bulunur, can bulunmaz.
Merdiven ayak ayak çıkılır.
Parasızlık adama her şey yaptırır.

ata — отец atalar sözü или atasözü — пословица

vezir — визирь kara — черный avlamak— охотиться

Загадки

Gitti gelmez, geldi gitmez (gençlik, ihtiyarlık).

Allah yapar yapısını, demir açar kapısını (karpuz).

Ben giderim, о gider, cebimde tıktık eder (saat).

Dize kadar küçücük (çizme).

Ben dururum, о gelir (ses).

Ben giderim, о kalır (iz).

Bir ufacık mezar bütün dünyayı gezer (ayakkabı).

Dağda tak eder, evde yatar (balta).

Sıcacık sıcacık içilir Ondan vaz mi geçilir? (çay)

Ufacık bir şeydir dünyayı gezer (para).

ufacık - küçücük
tak — звукоподражание: тук-тук
yatmak —лежать

Из народных песен-мани

Türkülerim iyi mi?
Daha soyleyim mi?
İsmar eyle, ey hanım,
Yanına geleyim mi?

türkü — тюркю, народная песня
ismar eyle — заказывай

Из народных песен-мани

Bahçelerde saz olur,
Gül açılır, yaz olur,
Ben yarima gül demem,
Gülün ömrü az olur.

saz — саз gül — роза yar(i) — возлюбленная

Yaş
Возраст

Altmış yetmiş aklı başından gitmiş
60-70, ум из головы уходит

Aslan kocayınca/kocarsa sıçan deliği gözetir
Перевод: когда лев стареет, он смотрит на мышиную нору
Синоним: kurt kocayınca köpeklere maskara olur

Bu yılki kuş bıldırki kuşla civ civ alay eder
Перевод: в этом году птица над прошлогодней птицей насмехается своим «чик-чирик»
Значение: молодёжь всегда насмехается над стариками

Büyük büyükluğünü bilmezse küçük küçüklüğünü bilmez
Перевод: если взрослые не знают своего величия, то молодые не знают свою незначительность
Значение: береги честь смолоду

Çok yaşayan çok bilir
долго живущий много знает

Delikanlının gönlü tez olur
сердце юноши быстро

Dişleri döküldü, çoluk çocuğun maskarası oldu
зубы выпали, всё семейство насмехается

Eksi kurt yolunu şaşırmaz
Перевод: Старый волк дорогу не потеряет
Синоним: İhtiyar köpek boşuna havlamaz
Значение: Старый конь борозды не портит

Gençler bilse, yaşalılar yapabilse
если бы молодые знали, если бы старые могли

Gençler ümitle, ihtiyarlar hatırayla yaşalar
Перевод: молодые живут надеждами, а старики – воспоминаниями
Синоним: Gençlik ileriye, ihtiyarlık geriye bakar, İhtiyarlık dünü, gençlir yarını özler

Gençliğin kıymeti bilinse, ihtitarlığın şikayeti az olur
если бы знать ценность молодости, на старость было бы меньше жалоб

Gençliğin kıymeti ihtiyarlıkta bilinir
ценность молодости познаётся в старости

Gençliğin lezzeti dinçlik
вкус молодости в силе

Gençlik bir kuştur, uçtu mu tutamazsın
молодость как птица, вылетит – не поймешь

Gençlik en büyük devlettir
молодость – самое большое благо

Gençlik ihtiyarlık birbirini çekemez
молодость и старость не выносят друг друга

Gençlik ileriye, ihtiyarlık geriye bakar
Перевод: молодость смотрит вперёд, старость – назад
Синоним: Gençler ümitle, ihtiyarlar hatırayla yaşalar, İhtiyarlık dünü, gençlir yarını özler

Gençlikte ölüm, ihtiyarlıkta yoksulluk/açlık güçtür
В молодости тяжела смерть, в старости – нищета

Gitti gelmez gençlik, geldi gitmez ihtiyarlık
молодость уходит и не приходит, старость приходит и не уходит

İhtiyar köpek boşuna havlamaz
Перевод: старая собака попусту не лает
Синоним: Eksi kurt yolunu şaşırmaz
Значение: старый конь борозды не портит

İhtiyar olsam da gönlüm tazedir
Перевод: Если я и старик, моё сердце молодо
Значение: человеку столько лет, на сколько он себя чувствует

İhtiyara yoksulluk güçtür
в старости нищета тяжела

İhtiyarı gençleştiren paradır
старость омолаживается деньгами

İhtiyarın düşkünü beyaz giyer kış günü
обедневший старик носит белое в зимний день

İhtiyarlık dünü, gençlir yarını özler
Перевод: старость скучает за вчерашним днём, молодость – за завтрашним
Синоним: Gençler ümitle, ihtiyarlar hatırayla yaşalar, Gençlik ileriye, ihtiyarlık geriye bakar

İhtiyarlık maskaralık
старость – смешна

Kırkında saz öğren/saza başlayan kıyamette çalar
Перевод: учащийся на сазе в сорок, сыграет на ней в конце света
Значение: начинающий учиться в старости занимается бесполезным делом

Kurt kocayınca köpeklerin maskarası olur
старый волк – посмешище собакам

Öğrenmenim yaşı yoktur
учиться никогда не поздно

Yaş yetmiş iş bitmiş
в 70 лет работы нет

Yaşı at pazarında soralar
Перевод: возраст спрашивают на конном базаре
Значение: только конь ценный, пока молодой, человека ценят по другим параметрам

Yeni süpürge iyi süpürse de eski süpürge her köşeyi bilir
Если новая метла и хорошо метёт, то старая все углы знает

b]Tarım
Сельское хозяйство[/b]

Aç kal, topal kal, kör kal, fakat topraksız kalma
оставайся голодным, хромым, слепым, но не безземельным

Ağacı çok olan yere kıtlık gelmez
где много деревьев, там нет неурожая

Ağaç dikmek bir evlat yetiştirmek kadar uğurludur
садить дерево и растить ребёнка приносит счастьео динаково

Ağaç sevgisi olmayanda evlat sevgisi olmaz
у кого нет любви к деревьям, нет любви и к детям

Ağaçlı köyü sel basmaz
в деревне, где много деревьев, потопа не бывает

Bağ çapa ister, tarla saban
сорняк желает мотыги, пашня – плуга

Bağa bak izin olsun, üzüm yemeye yüzün olsun
смотри за лозой, пусть останется твой след, заслужи кушать виноград

Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur
если присматриваешь, будет виноградник, не присматриваешь – будет гора

Baltanı taşa çal, ağaca değme
бей топором по камню, а не по дереву

Baş kes, yaş kesme
руби голову, а не молодые деревья

Bir ağaç dikmek bir yıllık ibadete bedeldir
посадить одно дерево всё равно, что раз помолиться

Bir avuç altının olacaına bir avuç toprağın olsun
пусть будет горсть земли вместо горсти золота

Bitmeyen yere ekilmez
на обессиленной земле не нужно сеять

Çift edersen dağlanırsın, bağ edersen eğlenirsin
если занимаешься землепашеством, ты заклеймён, если у тебя виноградник – ты развлекаешься

Çiftçinin ambarı sabanının ucundadır
амбары землепашца в его плуге

Çiftçinin karnının yarmışlar, kırk tane gelecek yıl çıkmış
Перевод: Разрубили живот землепашца, а там следующие 40 лет
Значение: землепашцы всегда думают о будущем

Dağda bağın var, yüreğinde dağın var
в горах есть виноградник, в сердце – рана

Ek tohumun hasını, çekme yiyecek vasını
сей хорошую семечку и не страдай от голода

Ekinci çiftinde gerek
земледельцу нужна пашня

Ekenini gök yiyen harman vakti aç kalır
Земледелец, который есть свои посевы зелёными, останется голодным в пору сбора урожая

Elmanın dibi göl, armudun dibi yol olmalı
корень яблока должен быть у озера, груши – у дороги

Elmayı çayıra, armudu bayıra dikmeli
яблоню нужно садить на лугу, грушу – на холме

Erken ekme don alır, geç kalma yer kurur
рано не сей – вымерзнет, поздно не собирай – высохнет

İncir babadan, zeytin dededen
Перевод: инжир от отца, маслины – от деда
Значение: лучшие плоды инжирное дерево даёт, когда оно старше владельца на поколение, а маслиновое - на два

İneğin sarısı, toprağın karası
корова – бурая, земля – чёрная

Kar çiftçinin yorganıdır
снег – одеяло земледельца

Kar toprağın mayasıdır
снег – закваска земли

Kocalıkta genç alma el için, yükseklerde yer alma yel için
Перевод: не женись в молодости из-за чужаков, не бери землю на высотах из-за ветра
Значение: в молодости жену могут увести другие, землю на высоте унесёт ветер

Mart dokuzunda çıra yak, bağ buda
Перевод: 9-го марта жги лучину и подрезай виноград
Значение: работай на земле даже ночью

Martta sürmez eylülde ekmezsen, sabanı bırak
Перевод: если не вспахал с марте и не посеял в сентябре, брось плуг
Значение: если земледелец не делает на своей земле всё, как положено, то лучше ему бросить своё занятие

On yılın yağmuru harman vakti yağar
10-летний дождь идёт во время сбора урожая

Sabanın tutağına yapışan el aç kalmaz
у того, кто рьяно взялся за плуг, руки голодными не остаются

Tarlada izi olmayanın harmanda yüzü olmaz
кто не оставил свой след на пашне, во время сбора урожая ничего не заслужил

Toprağını işleyen ekmeği dişler
работающие на земле жуют хлеб

Toprak avuçlayan altın bulur
набравший пригоршню земли найдёт золото

Toprak saban yerse, orak altın biçer
если плуг пашет землю, серп режет золото

Üçlenmemiş ekeni olmamış biçer
пашущий землю три раза и сеющий, соберёт невозможное

Yaş kesen baş keser
срубывающий молодое дерево, рубит голову

Kurttan korkan ormana girmez.
Волков бояться – в лес не ходить.

Kedinin bulunmadığı yerde sıçanlar başkaldırır.
Где кошки нет, там крысам воля.

Dağ fare doğurdu.
Гора родила мышь.

Beleş atın dişine bakılmaz.
Дарѐному коню в зубы не смотрят.

Bülbüle altın kafes bile zindandır.
Золотая клетка соловью не потеха.

İki tavşanı birden kovalamak.
Гоняться за двумя зайцами.

Kendini suda balık gibi hissetmek.
2 Чувствовать себя как рыба в воде.

Kedi köpek gibi yaşamak.
Жить как кошка с собакой.

Aslan payı.
Львиная доля.

Kuşlar gibi hür.
Вольная птица.

Balık baştan kokar.
Рыба тухнет с головы.

Timsah gözyaşları dökmek.
Лить крокодиловы слѐзы.

Öküz altında buzağı aranmaz.
Не ищи телѐнка под быком.

Havlayan köpek ısırmaz.
Брехливая собака не кусается.

Kuzguna yavrusu şahin görünür.
Свой птенец и ворону кажется соколом.

İt ürür kervan yürür.
Собака лает, ветер носит.

Kırk senelik balığa yüzme öğretme.
Не учи щуку плавать.

Süt dökmüş kediye dönmek.
Знает кошка, чьѐ мясо съела!

Deyimler Sözlüğü - изречения

Aç köpek fırın deler
[A] Canlıların karşılaşabileceği en zor durum açlıktır. İster insan olsun, ister hayvan aç kalan bir canlı karnını doyurmak için her çareye başvurur. Kanunları rahatlıkla çiğner, adam bile öldürür. Kişiye açlık her şeyi yaptırabilir.

Aç ne yemez, tok ne demez
[A] Aç kişi, yoksul kişi karnını doyurmak için yaşamını sürdürebilmek için eline ne geçerse yer. Tadına lezzetine besleyiciliğine kusur bulmadan atıştırır. Tok kişi, zengin kişi ise önüne gelen her şeye kusur bulur, bilse de bilmese de eleştiriler yapar. En güzel yiyeceklerini; kendisine bağışlanan her türlü nimeti teşekkür ederek karşılamaz.

Aç ölmez, benzi sararır
[A] Yoksulluk insanları öldürmez, zor durumlarda bırakır. Yoksulluk nedeni ile pek çok sıkıntı ile karşılaşan insanın hayatı bütünüyle zehir olur, yaşanmaz hâle gelir.

Aç tavuk kendini buğday ambarında sanır görür
[A] Yoksul kişiler bir gün bolluk içinde olurlarsa ne yapacaklarını düşünüp hayal kurarlar. Çok hayal kuran kişiler de hayatlarının her bölümünü güzel hayaller ile gerçekleştirebileceklerini zannederler. Tembellik edip bulundukları durumdan daha da kötü durumlara düşerler.

Aça dokuz yorgan örtmüşler, yine uyuyamamış
[A] İnsanların, sıkıntıları, üzüntüleri bunların kaynaklarına inilerek çözümlenir.

Aça kuru ekmek helva gibi gelir
[A] Boşta gezen kişi geçimini temin edecek bir iş bulup ekmek parasını kazanınca bunu çok büyük bir nimet sayar, mutlu olur.

Açık kapı bırakmak
[D] Sorunlar görüşülürken kestirip atmadan, ilerde anlaşma olabilecek sözler söylemek, uygun davranışlarda bulunmak.

Açık kapıyı Allah kapamasın
[A] Tanrı cömert kişilerin imkânlarını devamlı kılarsa onlardan istifade eden fakir kişiler de böylece yaşamlarını sürdürebilirler. Toplumda yararlı her şeyin devamını sağlamak görevimiz olmalıdır.

Açık vermek
[D] Bir kişinin eksik taraflarını göstermek. Giderin gelirden fazla olması. Etrafındakilerin şaka ile takılmalarına yol açacak durum yaratmak.
Açık yaraya tuz ekilmez
[A] Acı çeken insanların acısını hafifletmek için çaba göstermek insanlık görevi olmalıdır. Acı çeken, sıkıntısı olan kimselerin sıkıntısını, acısını arttıracak hareketlerden kaçınmak lâzımdır.

Açık yürekli olmak
[D] Düşündüğünü doğrudan söylemek, gizli kapaklı hareket etmemek, içi dışı bir olmak. Temiz olmak. Gizli düşüncesi olmamak.

Açıktan açığa
[D] Hiç gizlemeden. Açık bir şekilde.

Açın karnı doyar gözü doymaz
[A] Açlık çekmiş olan kimseler bu sıkıntılarını kolay kolay unutamazlar. İstediği kadar yiyecek elde etse bile daha çoğunu ister. Çünkü içinde aç kalmanın bıraktığı korku vardır. Artık yiyemeyecek duruma gelse bile gözü hâlâ kalan yiyeceklerde olur. Bazı kimseler yeterinden fazla kazansalar da yine daha çok kazanmak hırsı içinde yanıp kavrulurlar. Bu yolda uğraşmaktan kendilerini kurtaramazlar.

Açlıktan nefesi kokmak
[D] Çok uzun zamandan beri aç kaldığı herkes tarafından bilinmek, görülmek. Çok acıkmak. Çok fakir durumda olmak.

Açtırma kutuyu, söyletme kötüyü
[A] Kötü huyu olanlarla dostluk kurmamak lâzımdır. Hele onları kızdırıp kendisi hakkında kötü kötü konuşturmaktan şiddetle sakınmalıdır. Olgunlaşmamış kişileri kızdırmak onlarla şakalaşmak dahi sakıncalıdır.

Adam, adam demekle, adam olmaz
[A] Adam olmak, yani kişilik sahibi olmak doğuştan gelen yeteneklerle, eğitim ve öğretimle olur. Böyle özellikleri olmayan kimselere adam demekle onları olgun, anlayışlı, efendi kişi yapmaya imkân yoktur.

Adam adam kıymetini, sarraf altın kıymetini bilir
[A] Sarraf nasıl mesleği gereği olarak altının kıymetini iyi bilirse olgun, kişilik sahibi, karakterli kişi de kendi niteliklerini taşıyan kimselerin değerini bilir, takdir eder.

Adam adama yük değil, can gövdeye mülk değil
[A] Toplumda birbirimize yardımcı olmak gerekmektedir. Bize başvurup yardım isteyenlere yardım elini uzatmak insanlık görevidir. Bu görevi severek yapmak gerekmektedir. Çünkü bu imkânlarımız bir gün bizim elimizde kalmayacaktır. Canımız bile sonsuza kadar gövdemizde kalmayacağına göre, imkânlarımız olduğu zaman bize gelenleri sıkıcı kabul etmemeliyiz. Toplumda yapıcı, iyiliksever olmak bu geçici hayatta en büyük üstünlüktür.

Adam adamdan korkmaz, hatır sayar
[A] Toplumların devam etmesi için ilk şart saygıdır. Bir toplumda kendine kötü davranılan kişi, bu kötülüğe aynen cevap vermiyorsa bu onun korktuğu anlamına gelmemelidir. O kişi bunu toplumun düzenini korumak, saygıyı ve sevgiyi hakim kılıp kalp kırmamak için yapmamaktadır. Korktuğundan değil.

Adam adamı bir kere aldatır
[A] Toplum içinde başkalarının sırtından geçinmeyi huy haline getirmiş kişiler güzel sözlerle karşısındakini aldatabilirler. Ancak aldanan kişi bu olaydan ders alır ve bir daha tecrübesine dayanarak aldanmaz.

Adam adamın şeytanı, adam adamın rahmanı
[A] İnsanlar arkadaşlarını iyi kişiler arasından seçmelidir. Kötü kişiler etrafındakileri de kötülüğe, iyi kişiler etrafında bulunanları iyiliğe sevk ederler. (Üzüm üzüme baka baka kararır) sözü de bunun güzel bir açıklamasıdır.

Adam da var, adamcık da
[A] Toplumdaki bireylerin hepsi gereken kişiliğe sahip değildirler. İyilik yapmayı seven, etrafındaki kişilere yardımcı olan kişiler olduğu gibi, yalnız kendi çıkarını düşünen pek çok kişi vardır. Bunun için her kişiye adam demek doğru değildir. Kişi, kendi çıkarlarını toplum çıkarı için feda ettiği oranda büyür.

Adam eti ağırdır
[A] Başkalarına yük olmaktan kaçınmak lazımdır. Misafirlik bile belli zamanları içermelidir. Fazlası, ağırlayan için zaman geçtikçe sıkıcı olur. Hastaya bakmak da zordur. İlk zamanlar istekle başlanan bu yardımsever çalışma sonunda sıkıcı olabilir.

Adam evlâdı
[D] İyi eğitilmiş, soylu ailenin kibar, yardımsever evlâdı, çocuğu.

Adam iş başında belli olur
[A] Kişinin değeri yaptığı işle belli olur. İşinde gösterdiği başarı, başarıdan dolayı şımarmayış ve etrafına karşı saygılı davranış o kişinin değerini belli eder.

Adam kıtlığında
[D] Değerli kişilerin yokluğu veya çok az olduğu zamanda.

Adam kıtlığında, (koyunun olmadığı yerde) keçiye Abdurrahman Çelebi derler
[A] Bazı zamanlarda toplumların belli kesimlerinde değerli olgun kimseler bulunmayabilir. İşte bu zamanda daha az kıymetli, daha az yetenekli kişiler bunların yerini almaya çalışırlar.

Adam oğlu çiğ süt emmiş
[A] Tam eğitilmemiş tam olgunlaşmamış, fakat olgun gibi görünen insanların günün birinde hiç umulmayan bir hareketi ile karşılaşmak mümkündür.

Adam oğlunun elinden uçan ile kaçan kurtulmaz
[A] Kişi bir işi yapmaya karar verdiği zaman bütün gücünü kullanarak onu mutlaka başarır. Azim ve sebat ile bütün güçlükleri yenmek mümkündür.

Adam olacağına büyüdükçe cüdam oluyor
[A] Kişilerin yaşı ilerledikçe edindikleri bilgi, eğitim ve görgüleri artar. Bu nedenle olgunlaşırlar, olgunlaşmaları gerekir. Bazı kişiler de bu durumda olmazlar, yaşları ilerledikçe olgun insan olacakları yerde kötü insan olurlar.

Adam olana bir söz yeter
[A] İyi yetiştirilmiş bir insana bir söz söylemek kafidir. O kimse, söyleneni tekrar ettirmeden yerine getirir. İyi yetiştirilmemiş kişi ise tekrar tekrar söylenen sözleri uygulamakta ihmal gösterir. Söyleneni bir defada yapmak yetişmiş insan olmanın göstergesidir.

Adam oluncaya kadar daha dokuz fırın ekmek ister
[A] Bir toplumda olgun kişi olmak için birçok tecrübe kazanmak gerekmektedir. Kişinin kusursuz bir davranışa sahip olması bazen çok zaman alır. Hele yeteneksiz kişilerin bu duruma gelmeleri daha da çok zaman alır.

Adam sarrafı
[D] İnsanları iyi tanıyan, iyi ve kötü insanları çabuk tanıyıp seçebilen.

Adama dayanma ölür, ağaca dayanma yıkılır
[A] Kişi başarı sağlamak için bazı destekler ister. Hiçbir destek devamlı olmaz. Kişi başkasına değil, kendi yeteneğine güvenmelidir.

Adama dönmek
[D] Zor, kötü durumda iken iyi bir duruma gelmek. Düzelmek.

Adamın adı çıkacağına canı çıksın
[A] Toplum içinde insan her zaman dürüst ve anlayışlı davranmalıdır. Toplumun çıkarını gözetmelidir. Böyle yapmaz da kendi çıkarını gözetirse, başkalarına kötülük yapar, kötülük isterse kötü bir nam bırakır. Bu nam kişi öldükten sonra da devam eder. Hatta çocuklarına bile geçer, etki eder. Bunun içindir ki kişi adını kötüleyecek her davranıştan özellikle kaçınmalıdır.

Adamın alacası içinde, hayvanın alacası dışında
[A] Hayvanın davranışları bellidir, pek değişmez. İnsanın ise ne düşündüğü ne yapacağı her zaman belli değildir.

Adamın eti yenmez, derisi giyilmez, tatlı dilinden başka nesi var
[A] İnsanın toplum içinde sevilmesi, itibar kazanması etrafı ile olan ilişkilerinde güzel sözler kullanması ile mümkündür. Güzel sözleri ile kalp kazanan insanlar sevilen ve sayılan seçkin kişiler olurlar.

Adamın yere bakanından suyun sessiz akanından kork
[A] Sessiz, sakin tavırlı, duygularını belli etmeyen kişilerin bu hallerine bakıp da sakin ve sessiz olduklarına karar vermek doğru değildir. Etkilendikleri olaylara ne zaman, nasıl cevap verecekleri hiç belli olmaz. Belki de kendilerinden hiç umulmayan davranışları gösterebilirler.

Adam oğlu çiğ süt emmiş
[A] İnsanoğlu her zaman istenildiği gibi davranmaz. Her zaman iyi davranışları olan, etrafına iyi davranan kimse günün birinde kendisinden hiç umulmayan bir kötü davranışta bulunabilir.